100 lat w polskim filmie

Filmowy listopad po raz drugi. W zeszłym roku prezentowaliśmy filmy z Mieczysławą Ćwiklińską z okazji 65. rocznicy nadania naszemu teatrowi jej imienia. W tym roku, z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości, przypominamy jedne z najstarszych polskich filmów. Niebywałą gratką będzie projekcja “Pana Tadeusza” z 1928 r., która odbędzie się dokładnie w 90. rocznicę premiery.

09.11 – PAN TADEUSZ, premiera: 09.11.1928, reż. Ryszard Ordyński
14.11 – HALKA, premiera: 2.01.1930, reż. Konstanty Meglicki
21.11 – SPORTOWIEC MIMO WOLI, premiera: 31.05.1940, reż. Mieczysław Krawicz
28.11 – ADA, TO NIE WYPADA!, premiera: 19.11.1936, reż. Konrad Tom

PAN TADEUSZ

premiera: 09.11.1928, reż. Ryszard Ordyński
Obsada: Stanisław Knake-Zawadzki, Jan Szymański, Mariusz Maszyński, Leon Łuszczewski, Helena Sulima, Zofia Zajączkowska i inni
Uroczysta premiera Pana Tadeusza odbyła się 9 listopada 1928 roku w Warszawie w 10. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Wzięli w niej udział najwyżsi dostojnicy państwowi – Prezydent Ignacy Mościcki z Małżonką, Marszałek Józef Piłsudski z rodziną, członkowie Rady Ministrów oraz Korpusu Dyplomatycznego. Przenosząc na ekran arcydzieło Mickiewicza scenarzyści postanowili zrealizować ciąg żywych obrazów “przetykanych obficie” napisami: fragmentami literackiego oryginału. Film cieszył się w stolicy ogromnym powodzeniem, otrzymał entuzjastyczne recenzje i wiele ciepłych słów. Zadbano o realia: zdjęcia plenerowe kręcono w województwie nowogródzkim, nad wystrojem wnętrz, kostiumami, rekwizytami czuwał sztab konsultantów. Plakat do filmu zaprojektował wybitny malarz – Wojciech Kossak.

HALKA

premiera: 2.01.1930, reż. Konstanty Meglicki
Obsada: Zorika Szymańska, Harry Cort, Helena Zahorska, Włodzimierz Czerski, Zofia Lindorfówna i inni
Jedna z trzech polskich przedwojennych ekranizacji opery Stanisława Moniuszki. Film Konstantego Meglickiego nie jest jednak jej wierną adaptacją. Jerzy Braun wykorzystał w scenariuszu jedynie główne motywy libretta. Film zrealizowano w roku 1929, jeszcze w epoce kina niemego, ale już u progu dźwiękowego. W kinach był wyświetlany w tym czasie z ilustracją “śpiewno-muzyczną” nagraną na płytach gramofonowych. Wykorzystywano głównie nagrania w wykonaniu wybitnych artystów operowych: Matyldy Polińskiej-Lewickiej i Ignacego Dygasa. W 1932 roku producent filmu, zdecydował się Halkę przemontować i udźwiękowić ją “na stałe”. Arie Jontka zaśpiewał Władysław Ladis, brat Jana Kiepury, Halki zaś – Zuzanna Karin. W nagraniu wziął również udział chór Opery Warszawskiej.

SPORTOWIEC MIMO WOLI

premiera: 31.05.1940, reż. Mieczysław Krawicz
Obsada: Ina Benita, Adolf Dymsza, Aleksander Żabczyński, Józef Orwid, Helena Buczyńska, Ludwik Sempoliński i inni
Znakomita komedia pomyłek w reżyserii Mieczysława Krawicza, jednego z najbardziej kasowych twórców filmowych dwudziestolecia międzywojennego. Zabawne perypetie bohaterów śmieszą do dziś. W obsadzie znaleźli się ulubieńcy polskiej widowni – komik Adolf Dymsza, amant Aleksander Żabczyński, piękna i utalentowana Ina Benita, dla której był to ostatni film w imponującej, lecz krótkiej karierze filmowej (aktorka zginęła wraz z maleńkim dzieckiem tragiczną śmiercią w kanałach w czasie Powstania Warszawskiego). Sportowiec mimo woli to także ostatni film zrealizowany w II Rzeczpospolitej, jego premiera odbyła się już podczas okupacji w 1940 roku. Hitlerowski najeźdźca zezwalał bowiem na wyświetlanie w kinach komedii i niektórych melodramatów produkcji polskiej, stwarzając pozory istnienia życia kulturalnego w Generalnej Guberni.

ADA, TO NIE WYPADA!

premiera: 19.11.1936, reż. Konrad Tom
Obsada: Antoni Fertner, Loda Niemirzanka, Kazimierz Junosza-Stępowski, Aleksander Żabczyński, Jadwiga Andrzejewska, Mira Zimińska i inni
Przezabawna komedia muzyczna z piosenkami Jerzego Jurandota i Zygmunta Wiehlera. „Nie kochać w taką noc to grzech” i „Ada, to nie wypada” to piosenki wciąż chętnie śpiewane zarówno przez profesjonalnych wykonawców w kabaretach i teatrach, jak i amatorów na wakacyjnych piknikach. W jednej z głównych ról – Antoni Fertner, nestor polskich komików, obdarzony nieprawdopodobną vis comica, dzięki której już w początkach XX wieku stał się jednym z najlepiej rozpoznawalnych aktorów Cesarstwa Rosyjskiego. W roli jego niesfornej córki wystąpiła utalentowana Loda Niemirzanka, której karierę przerwała wojna. W filmie występuje także Kazimierz Junosza- Stępowski, jeden z najwybitniejszych polskich aktorów pierwszej połowy XX wieku. Znakomita muzyka, rewelacyjne dialogi, komizm najlepszej przedwojennej próby.